Τι αριστερά χρειαζόμαστε
Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης γίνονται καθημερινά και πιο αισθητές στους εργαζόμενους. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τις δουλειές τους. Οι μισθοί για όσους δουλεύουν έχουν μειωθεί τουλάχιστον κατά 25%. Τα διάφορα τέλη και φορολογίες τρέχουν, όπως και οι λογαριασμοί. Τα έξοδα για τα σχολεία και τις σπουδές των παιδιών αυξάνονται. Τα περισσότερα νοικοκυριά δύσκολα βγάζουν το μήνα ενώ πολλοί καταφεύγουν στα κοινοτικά παντοπωλεία. Πολύς κόσμος κινδυνεύει να χάσει ακόμη και το σπίτι του μετά την ψήφιση του νόμου για τις εκποιήσεις.
Ελπίδα δεν φαίνεται να υπάρχει για ξεπέρασμα αυτής της κατάστασης. Η κυβέρνηση παρουσιάζει διάφορα σενάρια ανάκαμψης και καλλιεργεί την εικόνα ότι έχουμε ξεπεράσει τα δύσκολα αλλά κανείς, ακόμα και η ίδια δεν πιστεύει το success story που προβάλλει.
Πολύς κόσμος διερωτάται γιατί δεν έχουμε ξεσηκωθεί ακόμη; Τι άλλο περιμένουμε να μας κάνουν; Γιατί δεν κατεβαίνουμε στους δρόμους; Γιατί δεν συμμετέχειι ο κόσμος στις κινητοποιήσεις;
Κάποιοι μιλούν για αδιαφορία του κόσμου και τον κατηγορούν ότι δεν σηκώνεται από τον καναπέ και κάθετε σπίτι του χωρίς να κάνει τίποτα.
Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Η διάθεση για κινητοποίηση δεν είναι συνάρτηση της εξαθλίωσης και της φτώχιας που κάποιος περνά. Αν ήταν έτσι τότε θα βλέπαμε τις πιο μαζικές και μαχητικές κινητοποιήσεις στις χώρες της Αφρικής και της Ασίας που το επίπεδο ζωής είναι πέρα από κάθε όριο φτώχειας. Αντίθετα έχουμε δει τις πιο μεγάλες κινητοποιήσεις στην ιστορία του κινήματος στις αναπτυγμένες χώρες που υπάρχει οργανωμένη και δυνατή εργατική τάξη.
Γιατί λοιπόν σήμερα δεν βλέπουμε καμιά ουσιαστικά οργανωμένη αντίσταση στις επιθέσεις της κυβέρνησης και των εργοδοτών παρά το ότι όλες οι εργατικές κατακτήσεις των τελευταίων δεκαετιών χάνονται η μια πίσω από την άλλη, ωράριο, συλλογικές συμβάσεις, μισθοί, συντάξεις, επιδόματα, δημόσια και δωρεάν Υγεία και Παιδεία;
Η διάθεση κινητοποίησης είναι συνάρτηση της αυτοπεποίθησης και της πίστης ότι η δική μας δράση μπορεί να έχει αποτελέσματα. Ότι μπορούμε με τη συλλογική μας δράση να νικήσουμε. Αν ο κόσμος δεν βλέπει αυτή τη προοπτική δεν πρόκειται να κινητοποιηθεί όσο και αν υποφέρει. Θα ψάξει να βρει ατομικές λύσεις και διεξόδους ή θα κάτσει στο καναπέ και θα κάνει ότι δεν ακούει και δεν βλέπει.
Η εμπειρία που έχει ο κόσμος από τους αγώνες που είδε τα τελευταία χρόνια είναι ότι γίνονται τις περισσότερες φορές για την τιμή των όπλων και όχι για να ανατρέψουν τις πολιτικές της κυβέρνησης ή των εργοδοτών. Γίνονται περισσότερο για να εκτονώσουν την αγωνιστική διάθεση των εργαζομένων παρά για να την οργανώσουν και να την συντονίσουν. Γίνονται αποσπασματικά, τμηματικά και απομονωμένα. Πολύς κόσμος βλέπει αυτή τη κατάσταση και διερωτάται γιατί; Δεν βλέπουν οι συντεχνιακοί ηγέτες ότι αυτό είναι αδιέξοδο; Ιδιαίτερα ο κόσμος που προσβλέπει στην αριστερά διερωτάται γιατί δεν κάνει κάτι το ΑΚΕΛ;
Μπορεί όμως να κάνει κάτι το ΑΚΕΛ; Μπορεί να μπει μπροστά και να οργανώσει και να συντονίσει τους αγώνες της εργατικής τάξης και να ανατρέψει τις πολιτικές λιτότητας της κυβέρνησης, της τρόικας και της Ε.Ε.; Μπορεί να γίνει επαναστατικό κόμμα το ΑΚΕΛ και να οργανώσει την πάλη ενάντια στον καπιταλισμό με προοπτική την ανατροπή του και το κτίσιμο μιας κοινωνίας που να βάζει πάνω απ’ όλα τον άνθρωπο και όχι τα κέρδη, μια κοινωνία της αλληλεγγύης, της ειρήνης και της δημοκρατίας, τον σοσιαλισμό;
Τη δύναμη την έχει. Γιατί δεν το κάνει τότε; Επειδή δεν κοιτάζει προς αυτή τη κατεύθυνση. Στο δίλημμα μεταρρύθμιση ή επανάσταση το ΑΚΕΛ απάντησε από πολύ νωρίς, επιλέγοντας την μεταρρύθμιση.
Η παράδοση του ΑΚΕΛ
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου, ο πρόγονος του ΑΚΕΛ δημιουργήθηκε το 1926. Οι πρώτοι κομμουνιστικοί πυρήνες εμφανίστηκαν από το 1924 σαν αποτέλεσμα της επίδρασης της νικηφόρας Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία το 1917. Ιδρύθηκε όμως σε μια εποχή που ο Στάλιν είχε ήδη το πάνω χέρι στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσίας και τα Κομμουνιστικά Κόμματα ήταν κάτω από την επιρροή του Σταλινισμού. Ωστόσο η μάχη μέσα στο μπολσεβίκικο κόμμα δεν είχε κριθεί τελειωτικά και οι επαναστατικές παραδόσεις των μπολσεβίκων ήταν νωπές και επηρέαζαν σε κάποιο βαθμό τα νεοσύστατα κομμουνιστικά κόμματα.
Γι αυτό και το ΚΚΚ στην αρχή τάχθηκε ενάντια στην πολιτική της Ενωσης και θεωρούσε τους οπαδούς της «σαν τους μεγαλύτερους εχθρούς του λαού γιατί διασπούν την εργατική τάξη σε έλληνες και τούρκους». Ταυτόχρονα όμως υιοθέτησε την σταλινική θεωρία των σταδίων που λέει ότι τώρα κάνουμε εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και αφού λύσουμε αυτό το πρόβλημα, θα παλέψουμε για σοσιαλισμό. Για αυτό και καλούσε τους αστούς σε κοινό αντιαποικιακό αγώνα. Από τότε μέχρι σήμερα έμεινε σταθερό σε αυτή την πολιτική. Πάντα αναζητούσε συμμαχίες μέσα στα προοδευτικά, πατριωτικά κομμάτια της αστικής τάξης, όπως τα χαρακτήριζε. Τότε τους καλούσε σε κοινό αντιαποικιακό αγώνα. Αργότερα όταν υποστήριξε την ένωση τους καλούσε σε κοινό αγώνα για την ένωση και σήμερα τους καλεί σε κοινό αντικατοχικό αγώνα.
Στην ουσία τόσο το ΚΚΚ όσο και το ΑΚΕΛ που το διαδέχτηκε το 1941, ταύτιζε και ταυτίζει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης με τα συμφέροντα του έθνους. Αποδεχόταν πως η βελτίωση της κατάστασης της εργατικής τάξης θα έλθει μέσα από τη βελτίωση του έθνους, της πατρίδας, δηλαδή του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού. Επειδή ακριβώς υιοθέτησε αυτή τη πολιτική την οποία διατηρεί μέχρι σήμερα ποτέ δεν άφησε τους αγώνες της εργατικής τάξης να απειλήσουν το σύστημα.
Οι δυο ψυχές του ΑΚΕΛ
Στη πραγματικότητα το ΑΚΕΛ έχει δυο ψυχές, η μια είναι εργατική. Είναι τα απλά μέλη του, οι οπαδοί και οι ψηφοφόροι του που στην πλειοψηφία τους είναι τα πιο πρωτοπόρα και ταξικά συνειδητά κομμάτια της εργατικής τάξης. Είναι αυτοί που περιμένουν και ελπίζουν στο σοσιαλισμό. Η άλλη ψυχή του είναι αστική. Είναι ο ελληνοκυπριακός καπιταλισμός με τα συμφέροντα του οποίου ταυτίζεται και με τον οποίο είναι δεμένο με χιλιάδες νήματα, τόσο το κόμμα όσο και η ηγεσία του. Ετσι θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το ΑΚΕΛ σαν ένα αστικό εργατικό κόμμα. Σε ομαλές συνθήκες αυτή η αντίφαση δεν φαίνεται, μπορούν να συνυπάρχουν και οι δυό ψυχες χωρίς να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα. Σε συνθήκες κρίσης όμως αυτό δεν μπορεί να γίνεται.
Με δυο λόγια το ΑΚΕΛ είναι σαν να πατά πάνω σε δύο βάρκες, την βάρκα της εργατικής τάξης και αυτή της αστικής τάξης. Οσο αυτά τα δυο πλεούμενα ταξιδεύουν στα ήρεμα νερά του ποταμού σε ευθεία γραμμή μπορούν να πηγαίνουν μαζί και το κόμμα να ελέγχει τα πράγματα. Όταν όμως φτάσουν στη διχάλα τότε τα πράγματα γίνονται δύσκολα. Θα πρέπει να διαλέξει σε ποια βάρκα θα πρέπει να πατήσει και τα δυο πόδια για να μην ξεσκιστεί. Σε όλες τις διχάλες που βρέθηκε το ΑΚΕΛ στην ιστορία του, όποτε χρειάστηκε να διαλέξει βάρκα για να πατήσει και τα δυο του πόδια πάντα διάλεγε τη βάρκα της αστικής τάξης, πήγαινε με τα συμφέροντα του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού. Στις απεργίες του ’48, με την υποστήριξη της ένωσης, την υποστήριξη αργότερα του Μακάριου και των επιλογών του ενάντια στους τουρκοκύπριους, με τις θυσίες μετά τον πόλεμο του ’74, με την ένταξη στην Ε.Ε., με τα μνημόνια και τη τρόικα. Σε όλες τις περιπτώσεις στήριξε τα συμφέροντα του ελληνοκυπριακού καπιταλισμού, και εγκατέλειψε την εργατική τάξη και την προοπτική της ανατροπής του καπιταλισμού.
Αυτό εξάλλου είναι και το πραγματικό νόημα του συνθήματος «πάνω απ όλα η Κύπρος μας» που προβάλλει συνέχεια. Δεν υπάρχει όμως μια Κύπρος κοινή για όλους μας. Άλλη είναι η Κύπρος του Σιακόλα και του Αρίστο, άλλη η Κύπρος των τραπεζιτών, άλλη η Κύπρος του Αναστασιαδη και του συμπέθερου, άλλη η Κύπρος του Χάρη Γεωργιάδη και του Αβέρωφ, άλλη του Χρυσόστομου και άλλη η δική μας. Δεν είμαστε όλοι μέσα στο ίδιο καζάνι και βράζουμε όπως μας λένε. Εμείς είμαστε μέσα στο καζάνι και βράζουμε και αυτοί είναι από πάνω με την κουτάλα και ρουφούν τα ζουμιά μας. Και άμα τολμήσει κανείς να βγάλει το κεφάλι απέξω τρώει και μια με την κουτάλα από πάνω.
Αυτή είναι η δυσάρεστη πραγματικότητα με το ΑΚΕΛ. Γι αυτό και δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να γίνει επαναστατικό κόμμα. Το μόνο που μπορεί να κάνει κάθε φορά που βρίσκεται σε αυτές τις κρίσιμες διχάλες όπως είναι και σήμερα, είναι να μεταλλάσετε για να συγκρατεί τα ποσοστά του έστω και αν χρειαστεί να θυσιάσει και κάποια από τα παιδιά του όπως έκανε με τον Κατσουρίδη.
Συριζοποίηση
Σε ένα χρόνο έρχονται εκλογές. Το ΑΚΕΛ ξερει ότι υπάρχει θυμός μέσα στη κοινωνία άλλά και στην ίδια του τη βάση. Ξέρει ότι αν δεν κάνει κάτι θα χάσει αυτό τον κόσμο. Γι αύτό και προσπαθεί να κάνει δύο πράγματα. Το ένα είναι να κτίσει την εικόνα ενός κόμματος που έχει τα χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ ελπίζοντας να καρπωθεί από τη δυναμική που δημιούργησε η εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.
Υιοθετεί φρασεολογία και σύμβολα παρόμοια με τον ΣΥΡΙΖΑ. Το σλόγκαν του τώρα είναι η ελπίδα. Προσπαθεί να δείξει μια ευαισθησία σε θέματα μεταναστών, οργανώνει κάποιες συμβολικές κινητοποιήσεις, έγινε πιο δεκτικό σε συνεργασίες και προσπαθεί να προβάλει κάποιο Ριζοσπαστικο χαρακτήρα. Ταυτόχρον θα πρέπει να ξεφορτωθεί και κάποια βαρύδια που κουβαλά στα πόδια του. Το ένα είναι η πενταετία Χριστόφια και το άλλο είναι τα σκάνδαλα στα οποία είναι μπλεγμένα ένας αριθμός στελεχών και δημοτικών συμβούλων του οι οποίοι βρίσκονται ήδη στη φυλακή.
Η αποβολή του Κατσουρίδη έχει σαν στόχο να αποσύσει από το κόμμα την ευθύνη για τα σκάνδαλα και να δείξει ότι το ίδιο είναι αυστηρό σχετικά με αυτά τα θέματα αφού δεν διστάζει να αποκεφαλίσει ένα κορυφαίο στέλεχος του. Είναι αμφίβολο όμως αν αυτό θα έχει αποτελέσμα εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα. Η απαξίωση του κόμματος ακόμη και από παραδοσιακούς φίλους και ψηφοφόρους του δεν μπορεί εύκολα να αναστραφεί.
Ο Χριστόφιας μάλλον θα περάσει στο περιθώριο αφού πιέζεται να μην βάλει υποψηφιότητα για την Κ.Ε. στο επερχόμενο Συνέδριο του Κόμματος τον Ιούλη.
Αυτή η αλλαγή της εικόνας του κόμματος θα είναι στο επίκεντρο της συζήτησης στο Συνέδριο του που θα γίνει τον Ιούλιο. Μια επικοινωνιακή αλλαγή που ανάμεσα σε άλλα θα προσπαθήσει να μοιάσει του ΣΥΡΙΖΑ για να ελπίζει να κερδίσει το χαμένο έδαφος της προηγούμενης περιόδου. Πόσο θα τα καταφέρει θα φανεί στις επόμενες εκλογές. Το σίγουρο είναι ότι δεν κοιτάζει προς την εργατική τάξη, τους αγώνες της και την προοπτική της ανατροπής.
Ποιος θα οργανώσει την αντίσταση;
Αφού το ΑΚΕΛ δεν κοιτάζει προς αυτή τη κατεύθυνση ποιος μπορεί να οργανώσει την αντίσταση στις επιθέσεις της κυβέρνηση. Ποιος μπορεί να φέρει την ελπίδα, όχι σαν σύνθημα άλλα σαν πραγματική προοπτική.
Μόνο μια επαναστατική αριστερά μπορεί. Μια αριστερά που να είναι προσανατολισμένη στον αντικαπιταλισμό, που να κατανοεί ότι η πάλη ενάντια στις πολιτικές λιτότητας και τα μνημόνια προϋποθέτει ρήξη με το ευρώ και την Ε.Ε. Μια αριστερά που θα στηρίζεται στην εργατική τάξη και θα στηρίζει τους αγώνες της. Μια αριστερά του διεθνισμού, του αντιρατσισμού και της πάλης ενάντια στο φασισμό.
Δυστυχώς δεν υπάρχει σήμερα αυτή η αριστερά. Οργανώσεις όπως η Εργατική Δημοκρατία που είναι προσανατολισμένες σε αυτή την πολιτική είναι μικρές ακόμη για να μπορούν να παίξουν αποτελεσματικά αυτό το ρόλο. Παραμένουν όμως η πιο σοβαρή εναλλακτική προοπτική γιατί η δυναμική που υπάρχει σήμερα μέσα στη κοινωνία είναι πρωτοφανής. Οι ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό σε τέτοιες συνθήκες δεν είναι μακρινό όνειρο όπως έδειξε η θεαματική άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα αλλά και των Potemos στην Ισπανία. Η Δικοινοτική Ριζοσπαστική Αριστερή Συνεργασία που συγκροτήθηκε πέρυσι και κατέβηκε στις ευρωεκλογές με ένα κοινό ψηφοδέλτιο με ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους υποψηφίους, ήταν και συνεχίζει να είναι μια ελπιδοφόρα προοπτική. Για να μπορέσει όμως να γίνει μια μαζική οργάνωση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς χρειάζεται να έρθει και η ίδια σε κάποια ρήξη με τον εαυτό της. Να προβάλει περισσότερο τα ριζοσπαστικά κομμάτια της πολιτικής της, για κρατικοποίηση των τραπεζών, για εργατικό έλεγχο, διαγραφή χρέους, καμιά θυσία για το ευρώ, για οργάνωση και συντονισμό των αγώνων από τα κάτω. Αυτά που την διαφοροποιούν από την παραδοσιακή αριστερά και όχι αυτά που την κάνουν να φαίνεται ότι ταυτίζεται με τις επιλογές της ηγετικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Θα πρέπει ακόμη να ανοίξει προς τη κοινωνία και ιδιαίτερα προς τη νεολαία.
Οι σύντροφοι της Εργατικής Δημοκρατίας που παρεμβαίνουμε στη ΔΡΑΣυ προς αυτή την κατεύθυνση παλεύουμε.
Ντίνος Αγιομαμίτης