Έχει περάσει πάνω από ένας χρόνος από την εκλογή Ακκιτζί και την επανέναρξη τω συνομιλιών άλλα οι εξελίξεις δεν φαίνεται να δικαιώνουν τις προσδοκίες που αρχικά δημιουργήθηκαν. Πολύς κόσμος που είδε με ενθουσιασμό εκείνες τις εξελίξεις και στήριξε πάνω τους πολλές προσδοκίες ότι επιτέλους μπορεί να υπάρξει μια συμφωνημένη διευθέτηση του Κυπριακού σήμερα αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό αυτή την προοπτική.
Είναι αλήθεια ότι μέσα στο τελευταίο χρόνο έγιναν πολλά που δημιούργησαν ένα θετικό κλίμα. Η κοινή παρουσία των δύο ηγετών σε θεατρικές παραστάσεις, σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, στο Κέντρο της Διερευνητικής επιτροπής για τους αγνοουμένους και η κοινή τους έκκληση για παροχή πληροφοριών, ο διορισμός κοινής τεχνικής επιτροπής για την Παιδεία και πολλά άλλα ήταν βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Παράλληλα με τις επίσημες επαφές δραστηριοποιήθηκαν και πολλές δικοινοτικές ομάδες και οργανώσεις και αναπτύχθηκε μια τεράστια δραστηριότητα σε δικοινοτικές επαφές, συναντήσεις και εκδηλώσεις ιδιαίτερα στο χώρο της αριστράς και των συνδικάτων.
Παρ όλα αυτά φαίνεται ότι κάπου έχει κολλήσει η προοπτική για μια συμφωνία. Αρχικά όλοι μιλούσαν για κρίσιμο καλοκαίρι, μετά για κρίσιμο Φθινόπωρο, για κρίσιμο Χειμώνα. Εχουμε μπεί στην Άνοιξη και όσοι μιλούν ακόμη για προοπτική εξελίξεων αναφέρονται στο τέλος του 2016 ή και το 2017.
Στράβωσε το κλίμα
Είναι φανερό ότι το κλίμα έχει στραβώσει. Κάθε φορά που οι δυο ηγέτες δίνουν συνεντεύξεις ο καθένας μόνος του, μετά χρειάζεται τουλάχιστο μια εβδομάδα να εξηγούν ότι δεν αποδόθηκαν σωστά οι θέσεις τους για να μετριάσουν τις αντιδράσεις της άλλης πλευράς. Προσπαθούν να είναι προσεκτικοί αλλά κάπου διαφαίνεται ότι άρχισαν ήδη να παίζουν το παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών σε περίπτωση αποτυχία των συνομιλιών.
Και οι δυο ηγέτες άρχισαν να μιλούν για κόκκινες γραμμές και άλλα παρόμοια. Δεν είναι τυχαίο που έχει ξεσπάσει μεγάλη κόντρα, παρά τις όποιες προσπάθειες κάνουν οι εκπρόσωποι και των δύο ηγετών να μετριάσουν τις εντυπώσεις, για το θέμα της «παρθενογένεσης» ή της «συνέχειας της Κυπριακής Δημοκρατίας». Αν δηλαδή η νεα ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία θα προκύψει από την συγκρότηση σε ομοσπονδία δύο κρατών ή σαν αποτέλεσμα της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας του ’60 σε ομοσπονδιακό κράτος. Αυτό το ζήτημα έχει αξία μόνο σε περίπτωση διάλυσης της Ομοσπονδιακής Κύπριακής Δημοκρατίας. Για το γεγονός δηλαδή ότι σε περίπτωση «παρθενογένεσης» το τουρκοκυπριακό ομόσπονδο κράτος σε περίπτωση μελλοντικής διάλυσης της Ομόσπονδης Κυπριακής Δημοκρατίας, θα κληρονομήσει το καθεστώς αναγνωρισμένου κράτους, ενώ με τη μετέξελιξη θα ξαναγυρίσει στο σημερινό στάτους. Είναι όπως ένα ζευγάρι που πρίν τον γάμο συζητά και τσακώνεται για το τι θα κάνει σε περίπτωση διαζυγίου και μάλιστα κινδυνεύουν να ακυρώσουν το γάμο αν δεν υποχωρήσει ο ένας ή ο άλλος.
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά. Η Εργατική Δημοκρατία από την αρχή ενώ χαιρέτιζε και ενθάρρυνε αυτές τις εξελίξεις εξηγούσε ότι όλα αυτά δεν φτάνουν. Δεν αρκεί να χειροκροτούμε και να ενθαρρύνουμε τους δύο ηγέτες αντίθετα θα έπρεπε να τους πιέζουμε.
«Εθνικές επιδιώξεις»
Εξηγούσαμε ότι οι ηγέτες που κάνουν τη διαπραγμάτευση δεν είναι απλά κάποιοι που είχαν ξαφνικά την επιφώτιση και έγιναν θερμοί υποστηρικτές της ειρήνης της συναδέλφωσης, της δημοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Αντιπροσωπεύουν την άρχουσα τάξη, ο καθένας της πλευράς του. Αναζητούν μια διευθέτηση σύμφωνη με τις «εθνικές επιδιώξεις» της άρχουσας τάξης της πλευράς τους.
Ποιες είναι αυτές οι «εθνικές επιδιώξεις» που προσπαθούν να εξασφαλίσουν στη διαπραγμάτευση οι ηγεσίες των δύο πλευρών; Περισσότερο έδαφος, περισσότερη εξουσία, περισσότερο έλεγχο πάνω στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους, περισσότερα κέρδη, μεγαλύτερη συμμετοχή στον διεθνή καταμερισμό σε σφαίρες επιρροής και εκμετάλλευσης.
Για να εξασφαλίσουν αυτές τις «εθνικές επιδιώξεις» στο παρελθόν, οι άρχουσες τάξεις και των δύο πλευρών οδήγησαν στη σύγκρουση και τους πολέμους και εφάρμοσαν πολιτικές εθνικού ξεκαθαρίσματος. Είναι και οι δύο υπεύθυνες, για σφαγές, βιασμούς, λεηλασίες και οδήγησαν χιλιάδες ανθρώπους στο ξεριζωμό και την προσφυγιά. Με δυο λόγια και οι δυο άρχουσες τάξεις και οι εκπρόσωποι τους που κυβερνούσαν όλα αυτά τα χρόνια είναι μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης. Όλα αυτά τα εγκλήματα δεν έγιναν από κάποιες ομάδες φανατικών που δρούσαν ανεξέλεγκτα, αλλά αντίθετα έγιναν με τον έλεγχο, την στήριξη και την ανοχή των κυβερνώντων, σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία. Οι αυτουργοί αυτών των εγκλημάτων όχι μόνο δεν τιμωρήθηκαν ποτέ αλλά θεωρούνταν και συνεχίζουν και σήμερα να τιμώνται σαν ήρωες και μεγάλοι πατριώτες.
Νέα δεδομένα
Σήμερα βέβαια έχουν διαμορφωθεί νέα δεδομένα, με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή μετά τις αραβικές επαναστάσεις και τις επεμβάσεις των διάφορων ιμπεριαλιστών που έθρεψαν το Ισλαμικό Κράτος και δημιούργησαν μια εκρηκτική κατάσταση που απειλεί να τινάξει στον αέρα όλη την περιοχή. Μια διευθέτηση του Κυπριακού ελπίζουν ότι θα ενισχύσει σημαντικά την σταθερότητα στη περιοχή. Από την άλλη η παγκόσμια οικονομική κρίση πιέζει όλες τις πλευρές. Ελπίζουν ότι μια διευθέτηση του Κυπριακού θα δώσει μια διέξοδο σε αυτή τη κρίση. Αν καταφέρουν μάλιστα να αξιοποιήσουν τη πιθανή ύπαρξη υδρογονανθράκων και να βρουν ένα τρόπο να τα συνεκμεταλευτούν θα είναι μια καλή ώθηση για να αντιμετωπίσουν την κρίση.
Μέσα από αυτές τις εξελίξεις είναι που έφτασαν στο διάλογο και ψάχνουν να βρουν ένα κοινά αποδεκτό στάτους κβο, μέσα από το οποίο ελπίζουν να ωφεληθούν όλοι ή τουλάχιστο να μην βγει κανείς ζημιωμένος.
Φυσικά υπάρχουν και οι πιέσεις από τις μεγάλες δυνάμεις που επεμβαίνουν στην περιοχή που θα ήθελαν να λύνεται αυτό το πρόβλημα και να επανασυγκολούνται οι δεσμοί φιλίας μεταξύ των συμμάχων τους στη περιοχή. Γι αυτό έχουν ενθαρρύνει τους άξονες Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος.
Κανένας όμως σε αυτό το τρίγωνο Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία δεν είναι διατεθειμένος να θυσιάσει τα συμφέροντα του. Αυτό φαίνεται σήμερα πολύ πιο καθαρά που η Κυπριακή Δημοκρατία βάζει Βέτο στο άνοιγμα των κεφαλαίων για τις διαπραγματεύσεις της Τουρκίας για ένταξη στην Ε.Ε. σε σχέση με την προσπάθεια της Ε.Ε. να βάλει την Τουρκία να παίξει τον χωροφύλακα της περιοχής και να εμποδίζει τους πρόσφυγες να πηγαίνουν προς την Ευρώπη. Ανεξάρτητα αν τα καταφέρει η όχι να περάσει το βέτο της είναι φανερό ότι το κλίμα συνεργασίας μέσα στο οποίο διεξάγονταν οι συνομιλίες έχει στραβώσει για τα καλά. Η ανακοίνωση του Ακκιντζί ότι δεν θα επιτρέψει «να πραγματοποιηθεί η πρόθεση της ελληνοκυπριακής πλευράς να βγάλει από τη μέση την ΤΔΒΚ και να κάνει συνομιλιτή την Τουρκία» δεν αφήνει κανένα περιθώριο γι αυτό.
Ταξικό διεθνιστικό κίνημα
Παρά το ότι ξοδέψαμε πολύ χρόνο και προσπάθεια να χειροκροτούμε και να ενθαρρύνουμε τους δύο ηγέτες δεν είναι ακόμη αργά για να κτίσουμε τον δικό μας πόλο πίεσης. Χρειάζεται ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι να κτίσουμε ένα κοινό μέτωπο δράσης που να είναι γίνει αποφασιστικός παράγοντας στις πολιτικές εξελίξεις. Που να πιέσει τους δύο ηγέτες να εγκαταλείψουν τις κόκκινες γραμμές, των «εθνικών επιδιώξεων» και να προβάλει τις δικές του θέσεις και αιτήματα στη διαμόρφωση του σχεδίου συμφωνίας για τη διευθέτηση του κυπριακού. Ενα τέτοιο ταξικό, διεθνιστικό κίνημα θα είναι και η μόνη πραγματική εγγύηση που μπορούμε να έχουμε όχι μόνο για την ειρηνική εφαρμογή μιας κοινά αποδεκτής συμφωνίας αλλά και απέναντι στους εθνικιστές που θα καιροφυλαχτούν για να βρουν την ευκαιρία να τα τινάξουν όλα στον αέρα όπως έκαναν τόσες φορές στο παρελθόν.
Οι προϋποθέσεις για τη συγκρότηση ενός τέτοιου μετώπου πάλης υπάρχουν. Η κοινή δράση ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων εργαζομένων, των συνδικάτων και των πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων της αριστεράς στις δύο πλευρές έχει φτάσει σε κορυφαία σημεία, τα τελευταία χρόνια. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι που πρέπει να ρίξουμε το βάρος μας και όχι να καλλιεργούμε αυταπάτες για τα κοινά οράματα και τις καλές προθέσεις των Αναστασιάδη και Ακκιντζί. Αν οι προθέσεις τους είναι καλές η δράση μας θα τους βοηθήσει αν δεν είναι θα τους πιέσει και ελπίζουμε να τους σπρώξει να βρούν μια κοινά αποδεκτή διευθέτηση που να επανενώνει το νησί μας. Από κει και πέρα στο χέρι μας είναι να αξιοποιήσουμε αυτό το κίνημα για να πάμε πάρα κάτω και να κτίσουμε μια πραγματικά ειρηνική κοινή πατρίδα, της ανοχής, της αποδοχής, της συνεργασίας, της δημοκρατίας και της προόδου, μια Σοσιαλιστική Κύπρο.
Ντίνος Αγιομαμίτης